Σχόλια χρηστώ

ο χρόνος. μια παραξενη ιστορια


Η έννοια του χρόνου αποτελεί ένα απο τα πιο παράξενα μεγέθη της φύσης. Το πως τον προσλαμβάνουμε και η αντίληψη που δημιουργούμε γι αυτόν, αποτελεί την δική μας, ανθρώπινη αίσθηση του χρόνου.
Η αίσθηση του χρόνου προέκυψε απο τις λειτουργίες της ανεπτυγμένης νόησης του ανθρώπου, την οργάνωση της μνήμης του σε παρελθόν, παρόν και μέλλον, την οποία στη συνέχεια κατηγοριοποίησε, την έκανε μετρήσιμο μαθηματικό μέγεθος, απαραίτητο εργαλείο για τις ερμηνείες που προσπαθεί να δώσει στα υπόλοιπα μεγέθη, διαδικασίες της φύσης. Πριν κάνει αυτές τις κατηγοριοποιήσεις, η αίσθηση του χρόνου θα ήταν ένα κινούμενο “τώρα”, όπως στην ουσία συνεχίζουμε και να τον προσλαμβάνουμε. Αυτή πρέπει να είναι και η πρόσληψη του χρόνου απο κατώτερες εξελικτικά μορφές ζωής. Οι μνήμες που έχουν τα ζώα και η πρόβλεψη για επόμενες κινήσεις τους, δεν οδηγούν, κατά πάσα πιθανότητα, σε μια πιο οργανωμένη αντίληψη, ακόμη και στα ανώτερα θηλαστικά. Αν δούμε και σε μας, στα όνειρα για παράδειγμα, όπου το συνειδητό μέρος του εγκεφάλου καταστέλλεται, αν και όχι εντελώς, δεν υπάρχει η αίσθηση του χρόνου, τουλάχιστον με τον τρόπο που τον αντιλαμβανόμαστε στη διάρκεια της εγρήγορσης. Τα όνειρα στηριζόμενα σε συνειρμικές λειτουργίες κυρίως του θυμικού εγκεφάλου, με περιορισμένη παρέμβαση του μετωπιαίου φλοιού, παίρνουν ελάχιστα έως καθόλου υπ' όψη τους τη χρονική οργάνωση, που στο βαθμό που αυτή γίνεται, μάλλον αντιπροσωπεύει τον έλεγχο που συνεχίζει να κάνει και στον ύπνο, έστω πολύ περιορισμένο, ο μετωπιαίος φλοιός. Παρόμοια δομή με τα όνειρα, όπως έχει επισημάνει ο Levi Strauss, έχουν και οι αρχέγονοι μύθοι, όπως και η μουσική, που στηρίζονται κυρίως στις δομές των συναισθημάτων όπου η έννοια του χρόνου παίζει περιορισμένο ρόλο .
Αλλά και ο τρόπος που οργανώσαμε αυτό το μέγεθος στις νοητικές μας λειτουργίες, για να γίνει ένα ακόμη νοητικό εργαλείο, έχει πολλές παράξενες πλευρές. Ας δούμε μερικές απο αυτές.
Σύμφωνα με τη θεωρία της σχετικότητας όταν ένα σώμα αποκτά την ταχύτητα του φωτός, αποκτά άπειρη μάζα ενώ ο χρόνος μηδενίζεται, για έναν παρατηρητή από ένα άλλο σύστημα αναφοράς. Αυτός είναι και ο λόγος που σύμφωνα με την ίδια θεωρία, κανένα σώμα δεν μπορεί να αποκτήσει την ταχύτητα του φωτός, επειδή δεν μπορεί να αποκτήσει άπειρη μάζα. Τα ίδια τα φωτόνια όμως, όπως και άλλες ακτινοβολίες, μπορούν και κινούνται μ’ αυτή την ταχύτητα επειδή θεωρούνται ότι δεν έχουν καθόλου μάζα, αν και μπορούν, τα φωτόνια τουλάχιστον, να συμπεριφέρονται είτε σαν κύματα είτε όμως και σαν σωματίδια. Δηλαδή σε σχέση με μας, για τα φωτόνια ο χρόνος δεν υπάρχει. Φαίνεται δηλαδή σαν να είναι τα φωτόνια και οι άλλες ακτινοβολίες που κινούνται με την ταχύτητα του φωτός, εκφράσεις μιας άπειρης μάζας, για την οποία δεν υπάρχει χρόνος, ενώ τα ίδια είναι χωρίς μάζα.
Ο Gödel¹ με βάση τη γενική σχετικότητα παρουσίασε μια απόδειξη ότι είναι δυνατό το ταξίδι στον χρόνο προς το παρελθόν, τουλάχιστον για κάποια ακραία συστήματα αναφοράς που προϋποθέτουν ένα περιστρεφόμενο σύμπαν. Αυτή η υπόθεση του Gödel και η απόδειξη που έκανε για αυτή τη δυνατότητα έχει αμφισβητηθεί από τον St. Hawking², που θεωρεί ότι υπάρχει κατά κάποιο τρόπο απαγορευτική αρχή στη φύση γι αυτή τη δυνατότητα, αλλά και από άλλους φυσικούς. Υπάρχει το βέλος του χρόνου που κινείται προς μια μόνο κατεύθυνση. Σύμφωνα με τον Gödel αν υπάρχει αυτή η δυνατότητα έστω για αυτά τα ακραία συστήματα αναφοράς που επινόησε, τότε ο χρόνος είναι μια αυταπάτη. Σύμφωνα με αυτή την άποψη αν είναι δυνατόν να πάμε στο παρελθόν, αυτό σημαίνει ότι το παρελθόν είναι εδώ, δεν έχει παρέλθει, είναι παρόν.
Στο "ένας κόσμος δίχως χρόνο" (εκδ. Τραυλός), ο Palle Yourgrau³ παρουσιάζει τις απόψεις του Gödel για το θέμα αυτό. Μιλάει επίσης για το διαισθητικό χρόνο, αυτόν που αισθανόμαστε, που βιώνουμε, όπου εδώ είναι κυρίαρχο το παρόν. Το παρελθόν έχει παρέλθει και το μέλλον δεν το γνωρίζουμε. Ο χρόνος είναι μια απειρία στιβάδων από διαδοχικά "τώρα" που βιώνουμε. Ένα κινούμενο "τώρα". Ο άλλος είναι ο χρόνος της φυσικής, ο τυπικός χρόνος που μετράμε, όπου το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον είναι μια γραμμική κατάσταση, χωρίς καμία διαφορά μεταξύ τους.
Η διαφορά ανάμεσα στο διαισθητικό χρόνο, αυτόν δηλαδή που αισθανόμαστε και στον τυπικό, αυτόν που μετράμε, αντιπροσωπεύει τη διαφορά ανάμεσα στο πως προσλαμβάνουμε τις παραστάσεις του περιβάλλοντος από τη μια και από την άλλη την γενίκευση τους, την εννοιοποίηση, κατηγοριοποίηση τους, ώστε να τις μετράμε, να τις κατανοούμε. Αυτό αποτελεί μια πολύ σημαντική φιλοσοφική διαφορά. Ο φορμαλισμός ουσιαστικά αρνείται το πρώτο. Τον ενδιαφέρει μόνο το δεύτερο, οι κατηγοριοποιήσεις που κάνουμε και οι σχέσεις μεταξύ τους, τις οποίες ταυτίζει με την αλήθεια.
Το θέμα του χρόνου παίζει καθοριστικό ρόλο και στη θεωρία του Ilya Prigogine. Προϋποθέτει την ασυμμετρία ως προς τον χρόνο, δηλαδή το βέλος του χρόνου είναι προς μία κατεύθυνση.
Επειδή το κάθε τι έχει μια ιστορία που είναι αποτέλεσμα άπειρων τυχαίων παραγόντων και με αυτή την έννοια είναι αδύνατον να επαναληφθεί ξανά, γι αυτό ο χρόνος είναι προς μια μόνο κατεύθυνση. Επίσης για τον Prigogine ο χρόνος δεν είναι ουδέτερο μέγεθος, με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον σε μια γραμμική σχέση, όπως πίστευε ο Νεύτωνας αλλά και ο Αϊνστάιν. Αυτό που έχει σημασία είναι το παρόν που δημιουργεί συνεχώς μη αντιστρεπτές καταστάσεις, ακριβώς επειδή προκύπτει κάθε στιγμή από άπειρους τυχαίους παράγοντες. Με αυτή την έννοια και το σύμπαν δεν είναι δεδομένο, είναι ένα ανοιχτό, συνεχές γίγνεσθαι. Σε αντίθεση με τα γραμμικά συστήματα που αναπτύσσονται ομαλά και είναι προβλέψιμα στην εξέλιξη τους, στα μη γραμμικά δυναμικά συστήματα λόγω της ύπαρξης πολλών μεταβλητών, η εξέλιξη είναι μη προβλέψιμη και μπορεί να προκύψει τόσο το αιτιοκρατικό χάος όσο και η αυτοοργάνωση.


Σήμερα ξέρουμε ότι ο χρόνος δεν ισχύει με τον ίδιο τρόπο σε όλη τη φύση. Για τα συστήματα αναφοράς που κινούνται με την ταχύτητα του φωτός ο χρόνος δεν υπάρχει, είναι μηδενικός για έναν παρατηρητή εκτός αυτού του συστήματος. Ο χρόνος που μετράμε, ο κοσμικός χρόνος, αφορά τα κυρίαρχα, προνομιακά συστήματα αναφοράς, τουλάχιστον αυτά που εμείς αντιλαμβανόμαστε. Αυτά τα συστήματα αναφοράς, που κινούνται με ταχύτητες που απέχουν πολύ από την ταχύτητα του φωτός, έχουν σταθερούς χρόνους που μπορούν να μετρηθούν με τεράστια ακρίβεια.
Ο χρόνος που ξέρουμε έχει σχέση με τη διαδικασία της οργάνωσης της ύλης, από το χάος προς την πολυπλοκότητα. Στο κάθε επίπεδο της η φύση αναπαράγεται με βάση κάποιους κώδικες, που είναι αποτέλεσμα εξελικτικών διαδικασιών. Για παράδειγμα στο βιολογικό επίπεδο αυτοί οι κώδικες είναι ενσωματωμένοι στο DNA. Αυτοί οι κώδικες, τόσο στην έμβια ύλη όσο και την άβια, έχουν κλειδωμένο μέσα τους και τον χρόνο. Δηλαδή ο χρόνος είναι κλειδωμένος μέσα στην ύλη.
Δηλαδή μοιάζει σαν ο χρόνος να πηγάζει από κάποια άχρονη δεξαμενή (σε ένα επίπεδο που μελετά η κβαντική φυσική ή και "κάτω" από αυτό;), όπου θα έχουμε άπειρη εντροπία. Αυτή η διαδικασία οδηγεί και πάλι σε άπειρη πολυπλοκότητα και σε χάος. Το στοιχείο όμως της νέας πολυπλοκότητας που προκύπτει, είναι η αναπτυσσόμενη νόηση, άπειρες δηλαδή βουλήσεις, δυνητικοί συμμέτοχοι στο συμπαντικό γίγνεσθαι. Σαν να κλείνει δηλαδή ένας κύκλος ή να είναι μια σπειροειδής κίνηση από την οποία κάθε καινούργιο σύμπαν είναι διαφορετικό από το προηγούμενο. Θα μπορούσε κάποιος να συνεχίσει σ' αυτό τον δρόμο των καθαρών εικοτολογιών αλλά μάλλον δεν έχει νόημα..


1.Κurt Gödel.(Μπρνο 1906-Πρίνσετον ΗΠΑ 1978). Μαθηματικός και φιλόσοφος, αυστριακής- γερμανικής καταγωγής, που το 1931 διατύπωσε το ομώνυμο θεώρημα στο οποίο αποδεικνύει ότι ένα αριθμητικό ή λογικό σύστημα δεν μπορεί να αποδείξει για τον εαυτό του τη μη αντιφατικότητα του. Θεωρείται ο μεγαλύτερος σύγχρονος ειδικός της λογικής.
2.Stephen Hawking.(Οξφόρδη 1942-).Άγγλος θεωρητικός φυσικός και μαθηματικός. Από το 1979 είναι καθηγητής Μαθηματικών και Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ, στην έδρα που κατείχε ο Νεύτων το 1663.
3. Palle Yourgrau. Καθηγητής Φιλοσοφίας στο Παν/μιο Brandeis στις ΗΠΑ.
4.Prigogine Ilya(Μόσχα 1917-Bρυξέλλες 2003). Ρωσικής καταγωγής Βέλγος χημικός. Πήρε το βραβείο Νόμπελ Χημείας το 1977 για τις μελέτες του στον δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής, για τον οποίον άλλαξε την ερμηνεία του, δείχνοντας πως σε καταστάσεις εκτός ισορροπίας προκύπτουν δομές τάξης μέσα από την αταξία. Αυτές τις απόψεις τις επεξέτεινε και στην κλασσική όσο και την κβαντική μηχανική.
Κλείνοντας θα μου πεις , τι τα ψάχνεις κυρ- Κώστα τράβα κάνα ταξιδάκι να ξελαμπηκάρεις.... Σωστός, καλό καλοκαίρι

η τυχαία ανακάλυψη της εξαιρετικής ιστοσελίδας σου με γέμισε λύπη για το χαμό ενός εξαιρετικού ανθρώπου,του πατέρα σου. Τον θυμάμαι χαμογελαστό και ευγενικό, τότε που πρωτογνώρισα τους δικού σου πηγαίνοντας ένα βράδυ, στο Αρχοντικό. Σε καταλαβαίνω πως νιώθεις, γιατί κι ο δικός μου χει " φύγει". Ελπίζω η οικογένειά σου να είναι καλά..
Αχ! βρε κύριε τι μου θύμισες με τις φωτογραφίες σου!!!Είχα ξεχάσει πόσο όμορφο είναι το Γυθειάκι!Περιμένω να ανεβάσεις κι άλλες όμορφες φωτογραφίες και από το παλιό μας σχολείο. Και τι δε θα έδινα να ξαναζούσαμε μια μέρα από τη σχολική ζωή στον Πύργο Δυρού! Σε καληνυχτώ γιατί συγκινήθηκα πολύ και δεν είναι η ηλικία μας για μεγάλες συγκινήσεις.......

Κυρία προϊσταμένη τι μου θύμισες... Σ ευχαριστώ για αυτά που γράφεις και για όλα αυτά που μοιραστήκαμε στον Πύργο Δυρού!!!

Κων-νε ο κόσμος σου άλλαξε μετά το χαμό του μπαμπά σου.
Σε καμάρωσε και σε χάρηκε σε όλες τις στιγμές της ζωής σου.
Και θα εξακολουθεί να σας βλέπει και να σας καμαρώνει ειδικά τα εγγόνια του. Έφυγε γιατί ήταν σίγουρος για τον καπετάνιο που άφησε πίσω του δηλ. εσένα. Καλά Χριστούγεννα με πολλές αναμνήσεις.....

:)

Είπα σε μια πρώτη φάση να πάρω μέρος σ΄αυτή την ιστοσελίδα
Με τον Κων/νο εεεεε τον κο Αγραπίδη συνεργάζομαι εδώ και 8 χρόνια. Πράγματι είναι ένα σχολείο με άρωμα γαλλικό... Ελπίζω να συνεχιστεί αυτή η όμορφη ατμόσφαιρα ακόμα
περισσότερο...

Αγαπητέ μου συνεργάτη σ΄ ευχαριστώ για όλα!!!

ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ κε ΚΩΣΤΑ.
ΟΝΟΜΑΖΟΜΑΙ ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΤΣΙΩΡΧΗ ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΗΣΑΣΤΑΝ Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΜΠΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΡΕΟΠΟΛΗΣ.
ΑΝ ΘΥΜΑΣΤΑΙ ΚΑΝΑΜΕ ΜΑΘΗΜΑ ΣΕ ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΤΑΞΗ, ΕΚΤΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ, ΣΤΟ ΠΛΑΙ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ.
ΕΙΜΑΙ ΠΟΛΥ ΣΥΓΚΙΝΗΜΕΝΗ!
ΠΕΡΙΜΕΝΩ ΝΕΑ ΣΑΣ!
ΚΑΛΟ ΒΡΑΔΥ!!!

Καλησπέρα Δήμητρα!
Ναι, εγώ είμαι ο δάσκαλός σου... και θα χαρώ να επικοινωνήσουμε μέσω mail: agrakon1@yahoo.gr :) :) :)

Μπήκα στο blog σας τυχαία καθώς ενημερωνόμουν για το σχολείο σας και κόλλησα με τα ενδιαφέροντα άρθρα σας. Χαίρομαι πάρα πολύ που βρήκα ένα άρθρο για την απομάκρυνση των παιδιών απο τα κινητά τηλέφωνα, γιατί έχει μαλλιασει η γλώσσα μου να το λεω συνέχεια. Βρήκα ακόμα πολύ χρήσιμες τις προτάσεις σας για να έρθουν πιο κοντά τα παιδιά στη λογοτεχνία και στα βιβλία εν γένει.